Vahidiyet İçinde Ehadiyet

Vâhidiyet bütün mevcudat Birinindir ve Birine bakar ve Birinin icadıdır demektir. Ehadiyet ise, herbir şeyde, Hâlık-ı Külli Şeyin ekser esmâsı tecellî ediyor demektir.

Nasıl ki güneşin ziyası, mukabilindeki umum eşyayı ihata etmesiyle vâhidiyete bir misal olduğu gibi, parlak ve şeffaf herbir şey dahi, kabiliyetine göre güneşin hem ziyasını, hem hararetini, hem ziyasındaki yedi rengini, hem aks-i misalini almakla ehadiyete bir misal olduğundan, elbette o ihatalı ziyayı gören adam "Arzın güneşi vâhiddir, birtektir" diye hükmeder. Ve her parlak şeyde, hattâ katrelerde güneşin ışıklı, hararetli aksini müşahede eden o adam, güneşin ehadiyetini, yani bizzat güneşi, sıfatlarıyla herşeyin yanındadır ve herşeyin âyine-i kalbindedir diye bilir.

Aynen öyle de, Rahmân-ı Zülcemalin geniş rahmeti dahi, ziya gibi umum eşyayı ihâtası o Rahmân'ın vâhidiyetini ve hiçbir cihette şeriki bulunmadığını gösterdiği gibi herşeyde, hususan herbir zîhayatta ve bilhassa insanda, o cemiyetli rahmetin perdesi altında o Rahmân'ın ekser isimlerinin ışıkları ve bir nevi cilve-i zâtiyesi bulunarak, her ferde, bütün kâinata baktıracak ve münasebettarlık verecek bir cemiyet-i hayatiye vermesi dahi o Rahmân'ın ehadiyetini ve herşeyin yanında hazır ve herşeyin herşeyini yapan O olduğunu ispat eder. (7. Sua Bediuzzaman )

AÇIKLAMA

İnsan vücudu harika sistemlerin meydana getirdiği hassas ölçülerle elbette bir sanii gösterir. Beni bir yaratan vardır der.(Vahidiyyet misali) Vücudu yaratan başı da yaratandır. Çünkü baş ve vücud icad cihetinde tecezzi kabul etmez bir kül, ayrılmaz birer parçadırlar, aynı sistemin parçalarıdır. Başı yaratan gözü yaratandır. Gözü yaratan hücrelerini yaratandır. Hücreyi yaratan atomu yaratandır. Atomu yaratan, atomaltı parçacıkları yaratandır.(Vahidiyyet içinde Ehadiyyet)

Hücrenin birliği (nizamı, intizamı, hücre içindeki denge –bkz. Hücre Devleti, Abdullah Aymaz-) beni yaratan vardır demesi vahdaniyete misal olduğu gibi, hücrenin her bir organelini yaratanın hücreyi yaratandır hakikatini idrak etmemiz ehadiyyete misal oluyor. Böylelikle ifade edildiği gibi her parça üzerindeki mühür görülmüş oluyor. Bu bakış açısı ile bakıldığında kainatın binler yapraklı bir gül goncası olması hakikati de anlaşılıyor.. Kainat tecezzi kabul etmez bir küldür ve inkısamı muhal bir küllidir. ) Evet sanatlı bir vücudun bir sani vardır ve O Sani vücudun her parçasını yaratandır.

Kainatın Sahibi Vahiddir(birdir) ve her şey her şeyinde, her an O Sani’e muhtaçtır.

Kainatı yaratan Rab, bir saat gibi kurup bırakmamıştır. Her bir parçasını(her bir atomaltı parçacıklardan galaksilere kadar) şeriksiz, yaratmaktadır. Mevcut her an yeni hal yaratılmaktadır. Şu anda mevcudat vardır ve yaratılmıştır. Kayyum ismiyle her şeyi ayakta tutan Allah’tır. Her şeyi yoktan yaratmıştır. Bir salise(en kısa zaman birimi) sonra yine O’nun Kayyumiyetiyle ayakta durmaya devam edecektir. Mevcut durumu yaratıldığı gibi bir sonraki hali de yaatılıyor.

Yani en küçük kuarklardan en büyük sistemlere kadar bütün kainatı bizzat perdesiz hareket ettiren O Vahid-i Ehad’dir.
Her hareket yaratılmadır. İki çeşit yaratma var biri yoktan var etme, diğeri halden hale koyma. Evet her şeyi yoktan var eden O olduğu gibi her şeyin her şeyini de her an yaratan O’dur.